แบบ P&ID คืออะไร? (Piping and Instrumentation Diagram)

ทำความรู้จักแบบ P&ID (Piping and Instrumentation Diagram) เป็นแบบ (Diagram) ที่ใช้สัญลักษณ์เพื่อแทนการแสดงรายละเอียดอุปกรณ์ต่างๆที่อยู่ในระบบท่อ (Piping) และเครื่องมือวัดทางอุตสาหกรรม (Instrumentation) เพื่อแสดงหรืออธิบายอุปกรณ์ที่อยู่กระบวนการผลิต

แบบระบบท่อ P&ID ประกอบไปด้วย สัญลักษณ์ต่างๆ และตัวย่อ ไม่ว่าจะเป็น ขนาดท่อ ชนิดของท่อ(Pipe Class)  ชนวนกันความร้อน ข้อต่อลด (Reducer) ความลาดเอียง (Slope) แมนนวลวาล์ว (Manual Valve) คอนโทรลวาล์ว (Control Valve) ที่ติดตั้งอยู่ในระบบท่อ ถังบรรจุ (Tank) ปั้ม (Pump) เครื่องอัดอากาศ (Com-presser) อุปกรณ์เครื่องมือวัด (Process Instrument) เครื่องมือวัดอุณหภูมิ (Temperature) เครื่องมือวัดอัตราการไหล (Flow) เครื่องมือวัดความดัน (Pressure) เครื่องมือวัดระดับ (Level) เครื่องมือวัดวิเคราะห์ค่าทางเคมี (Analyzer) และรูปแบบของสัญญาณที่ได้จากเครื่องมือวัด เพื่อส่งไปยังอุปกรณ์แสดงผล หรือระบบควบคุม (Controller) ทางกระบวนการ เป็นไปตามที่ถูกออกแบบไว้

ผู้เกี่ยวข้องกับแบบระบบท่อ P&ID

• วิศวกรออกแบบ ทำการออกแบบกระบวนการทางการผลิต โดยใช้สัญลักษณ์ในการจำลองกระบวนการและคำนวณค่าทางกระบวนการ อาจจะเริ่มออกแบบตั้งแต่สัญลักษณ์อย่างง่ายเช่น BFD (Block Flow Diagram) หรือ PFD (Process Flow Diagram) จนกระทั้งการออกแบบสัญลักษณ์อย่างละเอียดอย่าง P&ID (Piping and Instrumentation Diagram)
• วิศวกรก่อสร้าง/ติดตั้งเครื่องจักร ทำการติดตั้งเครื่องจักรรวมถึงอุปกรณ์ในระบบท่อของกระบวนการ ให้เป็นไปตามการออกแบบของวิศวกรผู้ออกแบบ และตรวจสอบกระบวนการเชื่อมโยงของเส้นทางเดินท่อลำเลียงให้ถูกต้อง
• วิศวกรทดสอบระบบ สามารถเข้าใจกระบวนการทั้งหมดของระบบการผลิต เพื่อสามารถทดสอบการทำงานของเครื่องจักร หรือฟังก์ชันการทำงานของระบบการผลิตได้อย่างถูกต้องตามที่ได้ถูกออกแบบไว้
• วิศวกรประจำโรงงาน / ช่างประจำโรงงาน สามารถเข้าใจกระบวนการผลิตในโรงงาน สามารถดูแล บำรุงรักษา ใช้งานเครื่องจักร เพื่อควบคุมกระบวนการผลิต เป็นไปตามที่ถูกออกแบบไว้อย่างถูกต้อง

แบบระบบท่อ หน้า Legend Sheet

หน้า Legend Sheet มักจะอยู่ในหน้าแรกของเอกสารแบบ P&ID เพื่ออธิบายความหมายของสัญลักษณ์ที่ใช้ในแบบ P&ID ฉบับนั้น เราสามารถที่จะเปิดย้อนกลับไป กลับมาในการทำความเข้าใจกระบวนการผลิตได้ ซึ่งจะมีหมวดของสัญลักษณ์หลักๆ ดังนี้ 

• สัญลักษณ์เส้นกระบวนการ (Process Line)
• สัญลักษณ์เส้นสัญญาณทางเครื่องมือวัด (Instrument Connection)
• สัญลักษณ์อุปกรณ์เครื่องจักร (Equipment Symbols)
• สัญลักษณ์วาล์ว,คอนโทรลวาล์ว (Valve Symbols)
• สัญลักษณ์เครื่องมือวัดทางอุตสาหกรรม (Instrument Symbols)
• คำอธิบายวิธีการอ่านหมายเลขกำกับท่อ (Line Number)
• และข้อมูลสำคัญอื่นๆ

แบบ P&ID (Piping and Instrumentation Diagram)

ตัวอย่างเอกสารแบบ P&ID ซึ่งเป็นแบบจำลองกระบวนการ โดยใช้สัญลักษณ์ต่างๆ ที่มีความหมายแทนอุปกรณ์หรือเครื่องจักรที่อยู่ในระบบท่อ รวมถึงสัญลักษณ์ทางเครื่องมือวัด และฟังก์ชันในการควบคุมต่างๆ